WO 13 DECEMBER 2017

IN MEMORIAM
Jacob Jan Stienstra 1923-2017

Een wonderlijk contrast, deze week... een diepzwarte optocht, voor een van de meest kleurrijke personages in naoorlogs Groningen: Jaap Stienstra, Heer van Harssens. Met Leek heeft hij een bijzondere band: als mede-oprichter van het Nationaal Rijtuigmuseum. Jaap groeit op tussen welbespraakte hoogleraren, in zijn vaders winkel. Bewondert rijke Joden: die dragen bont! De kerkgang, een sociale aangelegenheid. Bewondert kunst en vooral: cultuur. Vader Lieuwe onderkent zijn interesses, en laat hem studeren. Maar dat pas na jarenlang onderduiken. Nadat de Grote Markt wordt kapotgeschoten. Meneer student doet tandheelkunde, 'zodra ik maar een minuut de tijd heb!'. Zijn hospita in het Hinckaertshuis blijkt de zuster van de borgvrouwe op Fraeylema. Zijn studievrienden komen van overal. Henk van Os, Seth Gaaikema, de Fenteners van Vlissingen... Ze organiseren theatervoorstellingen, cabaret, opera, ballet, buitendagen, maskerades, optochten. Met koetsen. Er wordt hartstochtelijk feest gevierd. Tandarts Stienstra wijdt meer jaren aan zijn studie, dan aan zijn werk. Maar ook als tandarts valt hij op. Bijvoorbeeld dankzij zijn buikspreekpop, waarmee hij gevoel voor theater overdraagt, én afleidt van doktersangst. Ondertussen blijft hij de Slochter Burcht bezoeken. En ziet hij onderweg, hoeveel erfgoed bedreigd wordt door de vooruitgang.   Voorzitter der Compagnie is tandarts Stienstra 52 jaar. Van deze Haagsche club mag je alleen lid worden, als je een koets bezit. Tandarts redt er talloze van de ondergang. De vrienden brengen in 1957 aankopen en schenkingen bijeen in Stichting De Koetsewagen. Stienstra wordt Bestuurslid. In 1958 opent op Nienoord het Nationaal Rijtuigmuseum. Met De Compagnie als Vriendenvereniging. Koetsen die nog rijden, komen in Stichting De Koetsewagen, stalhouders mogen daarmee dorp en stad in. Stienstra staat aan de wieg van de collectie, de organisatie, het netwerk. En bezielt Nienoord, met vele zijn vrienden en festijnen. Heer van Harssens wordt Stienstra door aankoop van de gelijknamige borgklip, en de heerlijke rechten. De borg zelf is allang afgebroken. Een ideale ruimte dus voor: een museum van abstracte waarden! Voor immaterieel erfgoed, als wellevendheid, humor, spiritualiteit, welbespraaktheid. Ommelander adel, restauratie-architecten, choreografen, etsers, heraldici... ze kruisbestuiven elkaar op het braakliggende terrein van Harssens. Jaap noemt mijn studentenkamer een 'harmonieuze kakafonie'. Schildert voor mijn afstuderen een spandoek: 'Hulde aan de Universiteit!'. Wenst mij dat ik 'moge voortgaan, bruisend, als een modderloze fontein'. Bij weinigen inspireerden zó veel verschillende mensen elkaar, en hebben we zó enorm gelachen als: bij Jaap. Samen gaan we verder met veel, heel veel goede herinneringen. En ach, met Jaap, in: een gitzwart galarijtuig.
Geert Pruiksma | directeur museum Nienoord