|
VOORWOORD
Geachte donateurs
Geachte donateurs,
2021 was voor Stichting De Koetsewagen een
bewogen jaar: het overlijden van stalhouder
Kuipers, waarover verder in dit bulletin een In
Memoriam, en door Corona minder ritten met
de rijtuigen. Positief was de schenking van
trouwcoupé de Clarence.
Op zaterdag 17 september houden we als
Stichting De Koetsewagen de in het vorige
bulletin al aangekondigde Open Dag. Deze
vindt plaats op het terrein van Borg en
Nationaal Rijtuigmuseum Nienoord, waar
momenteel een groot aantal van onze rijtuigen
gestald staan, en sluit aan op de dan ook
georganiseerde Culturele Uitmarkt
Westerkwartier. De Open Dag is bedoeld om
donateurs en belangstellenden kennis te kunnen
laten maken met de recent door de Koetsewagen
verworven rijtuigen, waaronder de Postkoets,
Kimmanlandauer en Clarence. Daarnaast
presenteren we uit onze collectie onder meer de
Blauwe glaslandauer, de Berline de Bunk, de
kerkbrik, gele Jan Plezier, en de nog verder te
restaureren lijkkoetsen Thanatos en Mors.
- INHOUD:
- 1 Voorwoord
- 2 In Memoriam Stalhouder Kuipers
- 3-4 Van paardentractie naar Automobiel
- 4 2e deel inventaris De Koetsenwagen
- 4 Onze Koetsenbouwers
- 5 Uw aandacht voor: De Clarence
- 5 Data rijtuig-evenementen
|
Graag nodigen we u hiervoor uit. Nadere
informatie en details over de Open Dag zullen
vermeld worden op onze website:
https://www.koetsewagen.nl/.
Al onze inspanningen voor de collectie rijdende
rijtuigen zijn niet mogelijk zonder uw financiële
steun, waar we heel blij mee zijn. Die hebben
we nodig voor de huur van depotruimte voor
onze koetsen, beperkte PR(website, bulletin), en
met wat er dan rest de kosten van reparatie en
restauratie. Bijvoorbeeld voor een bijdrage aan
de restauratie van de Thanatos en Mors.
Daarnaast zoeken we nog opslagruimte voor een
paar rijtuigen die aan restauratie toe zijn. Graag
uw hulp hierbij, en/of u uw welkome financiële
steun in de vorm van uw donatie (minimaal € 20,-
p.j.) op NL26ABNA0571439896.
Op voorhand dank voor uw donatie en steun, en
graag ziens tot op de Open Dag op zaterdag 17
september op Nienoord.
Met hartelijke groet,
Mertijn Dijkstra Voorzitter
|
|
IM MEMORIAM STALHOUDER KUIPERS
Met leedwezen hebben wij kennis genomen van
het overlijden van Jan Kuipers, die zo’n
belangrijke plaats in ons leven heeft ingenomen,
door alle koetsentochten die hij sinds 1976
mogelijk heeft gemaakt. En door het feit dat
door hem de stalhouderij door kon blijven gaan
en blijven bestaan. Zijn organiserend vermogen
en rust bij het aanspannen van grote optochten
gaven vertrouwen in de goede afloop van al
deze tochten. Hij had tot op zeer hoge leeftijd
een zeer werkzaam leven waarbij hij tot het
laatst toe helder was. Moge hij nu na zijn laatste
tocht ook rust vinden.
Jan Kuipers heeft altijd tuigpaarden gehad voor
bijvoorbeeld concoursen in het Stadspark En
dat was dan ook de reden dat stalhouder van
Bergen bij grotere optochten altijd een beroep
op Kuipers kon doen voor de ontbrekende
paarden. De stalhouderij, in dit geval van
Bergen, leverde de extra koetsen.
In 1976 kon van Bergen als stalhouder het
hoofd niet meer boven water houden. Een
projectgroep heeft toen een halfjaar elke week
op het stadhuis vergaderd bij dhr Wolf op de
afdeling voorlichting hoe het verder moest met
als resultaat veel akties, posters-verkoop etc, om
het koetsgebruik te stimuleren, maar toen van
Bergen plotseling toch ging stoppen en boeldag
ging houden, werden de koetsen wel gered,
want die waren van de Stichting, maar een
stalhouderij met paarden was er niet meer. En
toen kwam dhr Jan Kuipers die zelf al veel
paarden had. Hij bood aan de stalhouderij op
zich te nemen. Hij kocht nieuwe tuigen en
paarden. En zo ging Stalhouderij Kuipers van
start. De stallings-locatie van de koetsen was
toen nog de boerderij bij Groenestein in
Helpman. Van daaruit werd gereden, later
kwam daar Wim van Dijken te wonen die
koetsier was bij Kuipers. Een tiental jaren later
werd de boerderij door de gemeente aan de
stichting Stadsherstel verkocht, die het
doorverkocht aan een particulier en zo ging
toen voor de Stichting de Koetsewagen deze
markante plek verloren.
Jan Kuipers oefende zijn bedrijf uit aan de
Friesestraatweg, in de tweede boerderij vanaf de
stad. Bij de eerste boerderij vanaf de stad, het
zogenaamde ‘Hooihuis’, had een nieuwe bijschuur;
hier stonden ook koetsen gestald en
|
konden wij als stichtingsbestuur restauratiewerkzaamheden
doen, steeds gesteund door de familie
Kuipers.
Hij kon een nieuwe schuur naast zijn eigen
boerderij laten bouwen voor de stalling van
rijtuigen, na een landruil voor een fietspad.
Hier stonden de gerestaureerde koetsen van de
stichting De Koetsewagen, maar ook de postkoets
de ‘Perseverance’ van Kuipers zelf, waar hij zeer
aan verknocht was. In later jaren had hij steeds
minder paarden op stal. Het kon simpelweg niet
uit, maar bij grote evenementen kon hij voor
paarden een beroep doen op dhr Luining en de
laatste jaren op stalhouder Prins die hem erg
geholpen heeft. Toch bleef hij rijden, ook toen hij
een laddertje nodig had om op de bok te komen.
Nog ver boven de leeftijd van 90 jaar zat hij op de
koets, maar toen Corona kwam en niets meer kon,
moest hij er noodgedwongen mee stoppen.
Voor vier andere in memoriae over dhr Kuipers
in de kranten zie onze website:
www.koetsewagen.nl/koets/uitvaart-Kuipers.php
|
|
VAN PAARDENTRACTIE
NAAR AUTOMOBIEL.
Wanneer kwam de ommekeer van paardentractie
naar zich zelf voortbewegende automobiel?
Vijfduizend jaar lang was het paard de
voortbewegingskracht waarmee de mens zich
snel kon verplaatsen. En de laatste honderd jaar
daarvan kwamen er nog steeds verfijningen in
het ontwerp van wagens. Toch zullen de
berijders van Egyptische strijdwagens niet veel
langzamer of sneller gereden hebben dan de
koetsiers in de 19e eeuwse koetsen. Het paard
was de bepalende factor. En dan komt de
stoommachine waarmee de snelheidbegrenzing
werd doorbroken. De trein verdrijft het paard bij
de postdienst al in 1840. Overigens, men had in
1802 al een ontwerp van een stoomwagen
gemaakt, nog voor de trein tot ontwikkeling
kwam Het sturen hiervan is nog niet uitontwikkeld.
De trein werd door het spoor
gestuurd en een koets door het gemende paard.
Ontwerp Stoomkoets van Trevithick en Vivians uit1802
Het duurt tot 1890 dat de eerste auto’s met een
stuur komen, aan het van het eind van die
eeuw. Daimler, Dion Bouton, Spijker etc.
En er zijn ook al elektrische auto’s:
een elektrificeerde Hansomcab van Carriage and
Gaggon uit 1896 en een elektrische coupé, de
Elektrobat uit 1895.
|
De actieradius zal niet groot geweest zijn.
Locomobielen metstuurmechanisme met
kettingen
En wat vind u van deze Dion-Bouton ballasttrekker
hieronder?
Dion-Bouton ballast-trekker
Maar ondanks al deze ontwikkelingen: rond 1903
rijden overal gewoon koetsen en dan plotseling
rond 1920 overal auto’s. Rond 1910 is het halfhalf
. Hiervan laten we hieronder iets meer zien:
Londen 1903
|
|
Londen 1920
Dit zijn still’s uit de filmpjes op onze website:
www.koetsewagen.nl
Gelijk met het verdwijnen van de koetsen
verdwijnen ook de stalhouderijen en zo zijn
daarvan nu maar een paar over. De reden dat de
Stichting De Koetsewagen werd opgericht.
TWEEDE DEEL INVENTARIS
DE KOETSWAGEN:
BERLINES
De zeven nog te restaureren Berlines werden in
het vorig nummer besproken.
LANDAUERS
- Blauwe glaslandauer
- type zaklandauer, type 1880
- bouwer: Hermans, is gerestaureerd
- Eva rode glaslandauer
- type Schuitlandauer, rond 1900
- bouwer: K Bouman, is bijna voltooid.
- Blauwe landauer,
- type zaklandauer, na 1884
- bouwer: Kimman, is gerestaureerd.
- Crême Calèche
- type calèche met statiebok, na 1892
- bouwer: K Bouman, is gerestaureerd
COUPÉES
- Rode Coupé
- type coupé trois quarts, na 1888
- bouwer: Mudde, te restaureren
- Coupé Witzand
- type coupé trois quarts
- bouwer: Hermans, is gerestaureerd
- Clarence
- type clarence-coupé
- bouwer: onbekend
|
BRIKKEN
- Brik Savernin-Lohman, met afneembare kap
- type kerkbrik
- moet geschilderd, is nog niet klaar
- Glazen brik
- 10 persoons, is gerestaureerd
JAN PLEZIERS
- Groene Jan Plezier,
- is gerestaureerd
- Gele Jan Plezier,
- is gebruiksklaar
POSTKOETS:
- is gebruiksklaar
LIJKKOETSEN:
moeten beide nog geschilderd en
gestoffeerd en van zwart beklede galabok voorzien
worden.
- Kleine lijkkoets: ‘Mors’
- empirestijl, wordt gerestaureerd
- Grote Lijkkoets: ‘Thanatos’
- romantische stijl, met engeltjes op de hoeken
- moet nog opgeknapt.
KOETSENBOUWERS VAN ONZE KOETSEN:
- G.M. van Beurden: 1901-1919 Den Haag
- Dodo
- (de bouwer staat op de wieldoppen)
- G. Mudde Amsterdam 1888 -1983
- Sophie glasberline en de Rode Coupé
- M.L.Hermans &Co 1839 tot 1927
(1868: 155 werknemers, 1877 afgebrand)
- BunkII Huninga,
- Blauwe glaslandauer
- Witzand coupé
- F.H. Lathouwers Den Bosch 1848 -1917
- Bunk III: blauwe berline
- Bunk I ook?
- K Bouman Groningen 1892-1911
- Eva rode glaslandauer
- Crème Calèche
- Kimman v.a. 1884, Haarlem
- Kimman Landauer
|
|
UW AANDACHT VOOR:
DE CLARENCE ( 3/4 COUPÉ TROIS QUART)
Onlangs kreeg de Stichting De Koetsewagen
een genereus aanbod: een ‘Clarence’ in goede
staat. Dit is eigenlijk een coupé maar dan met
een bol gebogen voorraam, zodat er ook behalve
twee volwassenen ook nog twee kinderen in
passen.
Het heeft een smal hoog raampje achter de deur.
We hebben hem in dank aanvaard. Heel
geschikt voor trouwerijen, waarvoor we zelf
geen goed exemplaar meer hadden. Deze staat
gestationeerd op het Rijtuigmuseum Nienoord.
|
DATA RIJTUIG-EVENEMENTEN:
|
|